Libertarianizm to radykalna filozofia polityczna, która postuluje ograniczenie państwa do minimum, a w swej radykalnej wersji nawet jego likwidację. Głównym obszarem zainteresowania teoretyków libertarianizmu jest to, jak powinien wyglądać ład libertariański, kształt etyki libertariańskiej, a także problem filozoficznego uzasadnienia libertarianizmu. Rzadziej zajmują się oni kwestią strategii politycznej, a więc tym, w jaki sposób wprowadzić libertarianizm w życie. W niniejszym tekście przybliżam sześć najpopularniejszych strategii pojawiających się w dyskursie libertariańskim.
Strategia edukacyjna
Strategia edukacyjna zakłada, że zmiana polityczna powinna zacząć się od zmiany świadomości społecznej. Poprzez edukację i promowanie etyki libertariańskiej libertarianie starają się wpłynąć na opinię publiczną, aby zrozumiała, że państwo jest równocześnie niemoralne i niepotrzebne (lub potrzebne tylko w ograniczonym zakresie).
Przekonanie opinii publicznej ma spowodować wycofanie jej poparcia dla państwa i oddolną presję, która doprowadzi ostatecznie do odrzucenia etatyzmu i wprowadzenia ładu libertariańskiej.
Największą zaletą tej strategii w oczach jej zwolenników – do których można zaliczyć m.in. Murraya Rothbarda – jest jej radykalny i pryncypialny charakter. Libertarianie, w jego oczach, nie powinni iść na kompromisy, ale powinni „żądać wszystkiego”.
Strategia ta zdaje się dość optymistycznie zakładać, że idee libertariańskie są nie tylko prawdziwe, ale również, że da się je dość łatwo wytłumaczyć ludziom i że nie istnieją ku temu żadne poważne kognitywne przeszkody.
Strategia demokratyczna
Najbardziej oczywista strategia – przywykliiśmy bowiem myśleć, że polityka to przede wszystkim polityka demokratyczna. Ma ona dwie wersje.
Może być podległa strategii edukacyjnej – w takim wypadku udział w polityce demokratycznej ma prowadzić do promocji idei libertariańskich. Libertariańscy kandydaci wykorzystują fakt, że oczy publiczności są skupione na walce politycznej, i wykorzystują to zainteresowanie, by edukować społeczeństwo. Najbardziej skutecznym promotorem idei wolnościowych sięgających po tę strategię był Ron Paul.
Druga wersja przedsiębrana jest w z myślą o zdobyciu realnego wpływu politycznego i przeprowadzeniu (choćby częściowych) reform libertariańskich. Jej zakres wydaje się ograniczony faktem, że idee libertariańskie nie są szeroko rozpowszechnione w społeczeństwie ze względu na swój „antydemagogiczny”, antyredystrybucyjny charakter. Niemniej jednak w sprzyjających warunkach możliwe jest dojście do władzy libertariańskich kandydatów. Często politycy libertariańscy próbują wykorzystywać obie wersje strategii równocześnie.
Strategia ta bywa krytykowana przez libertariańskich purystów, którzy wskazują, że udział w polityce demokratycznej prowadzi do kompromisów, rozwodnienia ideałów libertariańskich i legitymizacji porządku etatystycznego.
Secesja
Zakłada wspieranie dążeń do odłączenia się mniejszych wspólnot politycznych od większych struktur państwowych w celu stworzenia bardziej wolnościowych jurysdykcji. Nawet jeśli nie prowadzi bezpośrednio do wprowadzenia ładu libertariańskiego, to decentralizacja i konkurencja między mikropaństwami mogą obniżyć opresyjność państwa.
Zgodnie z ekonomicznym modelem federalizmu taki system, zmniejszając koszty zmiany jurysdykcji, powoduje zmniejszenie obciążeń podatkowych i regulacyjnych, zwiększenie kontroli nad władzą, a także możliwość eksperymentowania z różnymi rozwiązaniami prawnymi.
Libertariański syjonizm
Oparta na pomyśle „libertariańskiej kolonii”, polega na zgromadzeniu się dużej grupy libertarian w jednym miejscu – poza jurysdykcją państw (np. seasteading, Liberland) lub wewnątrz federalnego państwa (np. Free State Project w New Hampshire).
Celem libertariańskiego syjonizmu jest przekształcenie danego obszaru w wolnościową enklawę, w której prawo jest maksymalnie zbliżone do libertariańskich ideałów. Warianty tej strategii różnią się skalą ambicji i stopniem zależności od otaczającej struktury państwowej.
Kontrekonomia (agoryzm)
Promuje masowe wycofywanie się z rynku regulowanego przez państwo i tworzenie alternatywnych, nieformalnych rynków, które z czasem mają doprowadzić do upadku państwa. Ideą jest osłabienie władzy państwowej zarówno ekonomicznie, jak i ideologicznie, przy jednoczesnym budowaniu funkcjonalnych struktur rynkowych. Kontrekonomia ma wykorzystywać i integrować działania nie tylko ideowych libertarian, ale i innych grup, które chcą unikać opresji państwowej.
Przykładem udanej strategii kontrekonomicznej jest bitcoin, pozwalający uciec od państwowego monopolu produkcji pieniądza.
Zbrojna rewolucja
Zakłada siłowe przejęcie władzy i wprowadzenie libertariańskiego ładu. Jest to strategia kontrowersyjna i marginalna wśród głównych teoretyków libertarianizmu. Istnieją obawy, że jej wdrażanie może być miejscami niezgodne z etyką libertariańską, a dodatkowo wywołać silny sprzeciw ze strony państwa.
Dodatkowo, trwałe funkcjonowanie ładu libertariańskiego wymaga przynajmniej pewnego poparcia ze strony społeczeństwa dla wolnościowych ideałów, a także pewnej umiejętności samoorganizacji społeczeństwa, dlatego idea „odgórnego” wprowadzania wolności może być wątpliwa. Niemniej jednak część libertarian zakłada, że pewne elementy siłowe mogłyby być elementem innych strategii.
Wszystkie zamieszczone na blogu teksty są bezpłatne. Jeżeli chciałbyś wesprzeć istnienie bloga i przyczynić się do promocji idei wolnościowych, proszę o wpłaty na konto.
Santander Bank
31 1090 1447 0000 0001 0168 2461