Zjawisko samowymuszania kontraktów zaobserwować możemy, gdy: (1) dwie strony zawierają ze sobą dobrowolną umowę (lub planują współpracę), (2) wobec braku trzeciej strony egzekwującej dopełnienie zapisów umowy, jedna ze stron ma możliwość niedopełnienia swojej części zobowiązań, co przyniesie jej wymierne korzyści, (3) mimo to obie strony decydują się dotrzymać zapisów umowy, gdyż zysk płynący z oszustwa …read in detail
Jakość produktów na wolnym rynku
Libertarianizm postuluje całkowite wycofanie się państwa z obszaru gospodarki. Zniesione zostałyby wszelkiego rodzaju regulacje kontrolujące kto, z kim i na jakich zasadach wymienia się dobrami. Jeśli dwie dorosłe osoby chcą zawrzeć między sobą dobrowolną umowę, nikt nie ma prawa ingerować w jej treść. Dobrowolna zgoda obu stron na obowiązywanie umowy jest najlepszym dowodem na to, …read in detail
Dociekania anarchistyczne
Racjonalna ignorancja jest głównym powodem, dla którego większość ludzi nie wie, czym jest racjonalna ignorancja. Libertarianizm jest projektem przede wszystkim retorycznym – dąży do zastąpienia metafor, które stosuje władza, językiem literalnym. My nie porównujemy państwa do przestępcy. Państwo jest przestępcą, który ukrywa się ze swym łupem za metaforą. Zasada podziału: jeśli dwie osoby są w …read in detail
Czy państwo musi istnieć?
Naturalistyczna teoria państwa wskazuje, że w społecznościach złożonych z wielkiej liczby jednostek państwa są stanem społeczno-ekonomicznego equilibrium. W tym ujęciu wielkie społeczności nie tyle powinny być, ile raczej zawsze będą (przynajmniej dopóki nie zmieni się struktura ludzkiego mózgu) zorganizowane w formie państw. Nieuniknioność istnienia państw wynika z efektu gapowicza, z zasady, która – jak wskazuje …read in detail
„Opowieść niewolnika” Roberta Nozicka
By zachęcić do lektury niezwykłej książki Roberta Nozicka Anarchia, państwo i utopia – jej fragment zatytułowany Opowieść niewolnika: „Rozważ następujący ciąg przypadków, który nazwiemy Opowieścią Niewolnika, i wyobraź sobie, że dotyczy to ciebie: Pewien niewolnik jest zmuszony znosić kaprysy brutalnego pana. Pan często okrutnie go bije, wyzywa w środku nocy itd. Pan jest łagodniejszy i bije niewolnika …read in detail
Czy minarchizm jest częścią libertarianizmu?
Idealnym ładem społeczno-politycznym z punktu widzenia libertarian byłby ład całkowicie dobrowolny, w którym każda jednostka mogłaby dowolnie zarządzać swoim ciałem i swoją własnością. Najpopularniejszą wśród współczesnych libertarian wizją takiego ładu jest anarchokapitalizm. Anarchokapitaliści postulują całkowitą likwidację państwa i przejęcie jego funkcji (wraz z tymi najbardziej kluczowymi, a więc produkcją bezpieczeństwa, prawa i rozstrzyganiem sporów) przez …read in detail
Libertariańska teoria praw własności (KWDL #3)
W przekonaniu libertarian idealnym ładem społeczno-politycznym byłby ład, w którym wszystkie relacje międzyludzkie miałyby charakter dobrowolny. Libertarianizm oparty jest na teorii moralnej, której jądrem jest przekonanie, że każda jednostka powinna mieć prawo dowolnie zarządzać swoim ciałem i swoją własnością. Przekonanie to wyraża się najczęściej w formie zasady nieagresji, która mówi, że nikt nie ma prawa …read in detail
Od czego zacząć? (8 książek na początek)
O nową wolność. Manifest libertariański Murray Rothbard Jeżeli chcesz rozpocząć swoją przygodę z libertarianizmem, najlepiej sięgnąć po Manifest libertariański Murraya Rothbarda z 1973 roku. To dobry punkt startowy z kilku powodów. Po pierwsze, jego autor uznawany jest za najważniejszego XX-wiecznego libertarianina. Po drugie, podstawowe zasady libertarianizmu są tu wyjaśnione w bardzo przystępny sposób. Po trzecie, …read in detail
Zasada nieagresji (KWDL #2)
Każda filozofia polityczna odpowiedzieć musi na dwa fundamentalne pytania: (1) Pytanie o zasady regulujące stosowanie przemocy między jednostkami – komu, w jakich okolicznościach i na jakich zasadach wolno stosować przemoc fizyczną? (2) Pytanie o zasady korzystania z zasobów – kto, w jakim zakresie i na jakich zasadach ma prawo kontrolować zasoby znajdujące się na danym …read in detail
Czy zasada nieagresji ma charakter absolutny?
Podstawową zasadą moralną, na której wspiera się libertarianizm, jest zasada nieagresji. Istnieje wiele sformułowań tej zasady, ja sam najbardziej przekonany jestem (będąc świadom pewnych stylistycznych niezręczności) do następującej jej wersji: Nikt nie ma prawa inicjować przemocy względem drugiej osoby lub jej własności. Zasada nieagresji wskazuje więc, że przemoc fizyczną stosować wolno tylko i wyłącznie, broniąc się …read in detail